Cinsiyet Esitligi Izleme Dernegi (CEID), kuruldugu 2011 yilindan bu yana Türkiye’de cinsiyet esitligi ile ilgili faaliyetlerin etkin, sistematik ve sürekli izlenmesi için çalisan bir örgüttür.

Toplumsal cinsiyet esitliginin hayata geçirilmesine katki saglayacak kamu politikalarinin olusturulmasi, uygulanmasi ve sonuçlarinin izlenmesi için kamu ve sivil toplumun kapasitenin güçlendirilmesine yönelik faaliyetler yürütmektedir.

Bunun yaninda, toplumsal cinsiyet esitliginin bilimsel olarak izlenmesi için gerekli uzmanlik bilgisinin derlenmesine, bagimsiz izleme deneyimlerinin paylasilmasina ve elde edilen bilginin yaygin paylasimina yönelik iletisim olanaklarinin gelistirilmesi için çalismaktadir. Bütün bunlari yaparken temel amaci, kamu politikalarinin, insan haklarinin korunmasina, cinsiyete dayali ayrimciliklarin ortadan kaldirilmasina ve toplumsal cinsiyet esitliginin saglanmasina ne ölçüde katki sundugunu ortaya koymaktir.

Toplumsal cinsiyet esitligine yönelik faaliyetlerin izlenmesi çalismalarinin gerisinde dünyanin birçok ülkesindeki kadin hareketlerinin esitlik talepleri ve mücadeleleri yer almaktadir. 1970’lerden bu yana feminist arastirmalar, kadinlara yönelik esitsizliklerin ve kadinlar üzerindeki erkek egemenliginin, toplumsal cinsiyete dayali isbölümünden ve kadinlarin esas olarak ev ve bakim islerinden sorumlu tutulmasindan kaynaklandigini ortaya koymustur. Kadin hareketlerinin mücadelesiyle de bu olgu uluslararasi belgelere tasinmistir. 1995’te Pekin’de toplanan Birlesmis Milletler (BM) 4. Dünya Kadin Konferansinda kabul edilen ve toplumsal cinsiyet esitligi yönünde en kapsamli belge olan Pekin Deklarasyonu ve Eylem Platformu, esitsizliklerin temelinde yatan bu hususa dikkat çekmistir. Pekin Eylem Planinda tüm kritik alanlarda esitsizlikleri gidermek için stratejik hedefler önerilmis, hedeflere ulasilmasi için çesitli aktörlerin gerçeklestirmesi gereken somut eylemler siralanmistir. Stratejik hedeflerin ne ölçüde gerçeklestigini tespit etmek için mevcut durumu ortaya koyacak arastirmalara, ilerlemeyi izleyecek göstergelere ihtiyaç oldugu belirtilmistir. Pekin Deklarasyonu ve Eylem Platformu sonrasinda, izlemenin geregine yapilan vurguyla cinsiyete göre ayristirilmis verinin toplanmasi ve göstergelerin olusturulmasi önem kazanmistir.

Toplumsal cinsiyet göstergeleri bir toplumda zaman içinde toplumsal cinsiyetle ilgili degisimlere dikkat çeker ve hükümetlerin taahhüt ettikleri toplumsal cinsiyet esitligini ne ölçüde gerçeklestirdiklerini ölçmeyi saglar. Bu göstergeler sadece kadinlarin ve erkeklerin günlük yasamlarina dair istatistikleri yansitmakla kalmaz, ayni zamanda kadinlarin ve erkeklerin topluma katkilarina, farkli ihtiyaçlarina ve sorunlarina isik tutar.

CEID kurulusundan bu yana yukarida belirtilen çerçeve içinde toplumsal cinsiyet esitligini taahhüt eden, bununla ilgili uluslararasi sözlesmelere imza atan devletin uyguladigi kamu politikalarinin esitligi nasil etkiledigini ortaya koymak için göstergelere dayali hak temelli izleme çalismalari yürütmektedir.

Bu çalismalar su sekilde siralanabilir:

• Kadina Yönelik Siddetle Mücadele Mekanizmasi: Gelistirici Izleme Projesi Proje, 2013-2014 yillarinda Adana Kadin Dayanisma Merkezi ve Siginma Evi Dernegi (AKDAM), Kadin Dayanisma Vakfi (Ankara), Nilüfer Belediyesi Kadin Danisma Merkezi (Bursa) ve Izmir Kadin Dayanisma Dernegi ile birlikte siddetle mücadele için Siddet Önleme ve Izleme Merkezlerine (SÖNIM’lere) iliskin izleme plani gelistirmek üzere yürütülmüstür.
• Türkiye’de Hak Temelli Izleme: Sivil Izleme Inisiyatiflerinin Haritalanmasi ve Izlemede Toplumsal Cinsiyet Perspektifinin Güçlendirilmesi Projesi Hak temelli çalisan sivil toplum örgütlerinin, kamu kurumlarinin ve hibe veren kuruluslarin izleme faaliyetlerinin haritalanmasi ve etkinliginin degerlendirilmesi için 2014-2015 yillari arasinda yürütülmüs ve izleme faaliyetlerinin önemi konusunda duyarlilik yaratilmistir.
• Türkiye’de Katilimci Demokrasinin Güçlendirilmesi: Toplumsal Cinsiyet Esitliginin Izlenmesi Projesi (Faz I) 2017-2019 yillari arasinda Avrupa Birligi destegiyle yürütülen projede, toplumsal cinsiyet esitligi için çalisan sivil toplum örgütleri, hak temelli izleme yapan örgütler, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanligi basta olmak üzere, ilgili kamu kurumlari ve yerel yönetimlerin esitlik birimleri hedef gruplari olusturmustur. Toplumsal cinsiyet esitligine yönelik hak temelli izlemenin sistematik bir sekilde yapilmasi için egitim, istihdam, saglik, siyasal kararlara katilim, kentsel hizmetler, din hizmetleri, medya, spor, kadina yönelik siddet ve insan/kadin ticaretiyle mücadelede toplumsal cinsiyet esitligi olmak üzere on tematik alanda haritalama ve izleme raporlari hazirlanmistir.
• Türkiyede Katilimci Demokrasinin Güçlendirilmesi: Toplumsal Cinsiyet Esitliginin Izlenmesi Projesi (Faz II) Kisaca CEIDIzler olarak ifade edilen Proje, bir önceki proje kapsaminda, Faz I, yürütülen çalismalari daha da genisletmistir. Gelir dagilimi, yoksulluk, sosyal yardimlar, adalete erisim, kadin mülteciler, bilim, teknoloji, mühendislik, matematik alanlarinda toplumsal cinsiyet esitligi ile toplumsal cinsiyet esitligine erkeklerin katilimi gibi yeni tematik alanlarda haritalama ve izleme raporlari hazirlanmistir. Yerelde hak temelli çalisan sivil toplum örgütlerinin, yerel yönetimlerin, kamu yararina çalisan örgütlerin, akademinin ve sendikalarin toplumsa cinsiyet esitligine duyarli hak temelli izleme kapasitelerini arttirmak üzere dokuz proje ilinde Yerel Esitlik Izleme Platformlari olusturulmustur. Bu platformlarin bilesenleri, toplumsal cinsiyet esitligi ve hak temelli faaliyet gösteren sivil toplum örgütleri, üniversitelerin toplumsal cinsiyet alaninda çalisan akademisyenler ve akademik birimleri, kamu yararina çalisan meslek örgütleri, belediyeler ve yerel cinsiyet esitligi birimleri, sendikalarin toplumsal cinsiyet esitligi ile ilgili birimleri ve uzmanlaridir.
• Son olarak, Avrupa Birligi tarafindan finanse edilen Türkiye’de Katilimci Demokrasinin Güçlendirilmesi: Toplumsal Cinsiyet Esitliginin Izlenmesi Projesinin III. Fazina (CEIDizler Projesi) Eylül 2023 itibariyle baslamistir.